संधी (व्याकरण)

एका पुढे एक येणारे जवळजवळचे वर्ण एकमेकात मिसळून जाण्याच्या या प्रक्रियेला संधी म्हणतात.  एकापाठोपाठ एक आलेले दोन वर्ण एकत्र होण्याच्या प्रकाराला संधी म्हणतात.
संधीचे तीन प्रकार
१) स्वरसंधी : जेव्हा एकापाठोपाठ येणारे दोन स्वर एकत्र मिळतात; तेव्हा त्या संधीला स्वरसंधी असे म्हणतात. (स्वर + वर) उदा. सुर + ईश = सुरेश.
२) व्यंजनसंधी : एकापाठोपाठ येणाऱ्या दोन वर्णांपैकी पहिला वर्ण हा जेव्हा व्यंजन असतो व दुसरा वर्ण हा स्वर किंवा व्यंजन असतो, तेव्हा त्या संधीला व्यंजनसंधी असे म्हणतात. (व्यंजन + स्वर किंवा व्यंजन). उदा. सत् + आचार = सदाचार;
उत् + लंघन = उल्लंघन.
३) विसर्गसंधी : एकापाठोपाठ येणाऱ्या दोन वर्णांपैकी पहिला वर्ण हा जेव्हा विसर्ग असतो व दुसरा वर्ण हा स्वर किंवा व्यंजन असतो, तेव्हा त्या संधीला विसर्गसंधी असे म्हणतात. (विसर्ग + स्वर किंवा व्यंजन) उदा. नि: + आधार = निराधार;
दु: + काळ = दुष्काळ.
काही उदाहरणे :
जगन्नाथ : जगत +नाथ .
गुर्वाज्ञा : गुरु +आज्ञा .
सूर्योदय : सूर्य + उदय .
लंकेश्वर : लंका + ईश्वर .
जलौघ : जल + ओघ .
यशोधन : यश + धन .
महर्षी : महा +ऋषी .
विद्यार्थी : विद्या +अर्थी .
सिंहासन : सिंह + आसन .
श्रेयश : श्रेय + यश .
सूर्य+अस्त =सूर्यास्त
देव+आलय=देवालय
मही+ईश=महीश
विद्या + अर्थी=विद्यार्थी
महिला + आश्रम=महिलाश्रम
मुनि+ इच्छा=मुनीच्छा
गिरि+ईश=गिरीश
गुरु+ उपदेश=गुरूपदेश
भू+ उद्धार=भूद्धार
ईश्वर+इच्छा=ईश्वरेच्छा
चंद्र+उदय = चंद्रोदय
महा+ऋषी= महर्षी
प्रीति+अर्थ=प्रीत्यर्थ
इति+आदी=इत्यादी
अति+उत्तम=अत्युत्तम
मनु+अंतर=मन्वंतर
पितृ+आज्ञा=पित्राज्ञा
सम्+ आचार = समाचार
सम्+गती = संगती
निः+ कारण = निष्कारण
निः+पाप = निष्पाप
दुः+परिणाम = दुष्परिणाम
दुः+ कृत्य = दुष्कृत्य
सत्+ जन = सज्जन
मनः +रथ = मनोरथ
निः+ अंतर = निरंतर
दुः+ जन = दुर्जन
बहिः+अंग = बहिरंग
दुः+ शासन = दुः शासन
निः+ संदेह = निस्संदेह
पुनर् + जन्म = पुनर्जन्म
अंतर्+ आत्मा = अंतरात्मा
प्रातः+काल = प्रातःकाल
विद्या + अर्थी = विद्यार्थी